… γράφει ο επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων, Μιχάλης Ανδριανάκης
Διαβάζουμε τελευταία για μια “καταιγίδα” τουριστικών επενδύσεων στον τόπο μας, που κινδυνεύει να παρασύρει ό,τι είχε απομείνει (ή μισοαπομείνει) όρθιο. Τόποι μοναδικού κάλλους και αξίας μπήκαν στο στόχαστρο ντόπιων και ξένων επενδυτών με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον του φυσικού και πολιτιστικού αποθέματος του Νομού.
Μεγάλο θέμα έχει ανακύψει και με την επιχειρούμενη ιδιωτική τουριστική επένδυση στο χώρο των πηγών των Αρμένων Αποκορώνου. Πρόκειται για ένα χώρο με ιδιαίτερη σημασία, αφού από τις πηγές αυτές υδρεύεται και αρδεύεται μια μεγάλη περιοχή, ενόψει και της καλπάζουσας κλιματικής αλλαγής, όπου το νερό εξελίσσεται σε ένα πολύτιμο αγαθό σε έλλειψη, αναγκαίο για την επιβίωσή μας. Όταν μάλιστα ο χώρος έχει και ιδιαίτερη ιστορική και αρχαιολογική σημασία, το πράγμα δεν μπορεί να περάσει “στο ντούκου”.
-Από τις πλούσιες αυτές πηγές ξεκινά ένα ρέμα, το οποίο μάλιστα έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω της ποιότητας και χρησιμότητας των νερών του. Ένα ρέμα, αν δεν κάνω λάθος, σύμφωνα και με τον τελευταίο Δασικό Νόμο θεωρείται “Δημόσια έκταση”, ενώ υπάρχει και πλούσια σχετική με τα ρέματα Νομοθεσία. Και αυτό το επιβεβαιώνω από ανάλογη προσωπική μας υπόθεση στον Τερσανά, όπου “έκοψαν” ένα τμήμα από το κτήμα της +αδελφής μου για τη διαμόρφωση της κοίτης ενός ρέματος (το οποίο μάλιστα δεν τρέχει νερό), χωρίς καν να ρωτήσουν. ‘Αρα ένα ρέμα θα πρέπει να είναι οριοθετημένο και από τις δυο πλευρές, ιδιαίτερα αν είναι τόσο ζωτικής σημασίας για κάποιες χιλιάδες ανθρώπους και ανεξάρτητα αν υπάρχουν μακροχρόνια ιδιοκτησιακά δικαιώματα, κατά τα άλλα νόμιμα.
-Το δεύτερο έχει να κάνει με την ύπαρξη Αρχαιολογικού χώρου μέσα στον οικισμό των Αρμένων, ανεξάρτητα αν έχει κηρυχθεί και οριοθετηθεί μέχρι σήμερα. Σε μικρή απόσταση βόρεια των πηγών υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου του 16ου αιώνα, μέσα στην οποία από ανασκαφικές έρευνες που πραγματοποιήσαμε πριν από μερικά χρόνια, αποκαλύφθηκαν τα λείψανα μιας παλιότερης εκκλησίας του 13ου αιώνα και πιο κάτω μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 6ου αιώνα με ψηφιδωτά δάπεδα, που επεκτείνεται ανατολικά τουλάχιστον μέχρι τον πλάτανο της πλατείας και από τις άλλες πλευρές σε απροσδιόριστη απόσταση. Μάλιστα με τη σύμφωνη γνώμη της Ενορίας Αρμένων, προχωρήσαμε με ιδιόρρυθμο τρόπο στην ανάδειξη όλων των οικοδομικών φάσεων. Αυτό και η κατά τις ιστορικές πηγές εγκατάσταση Αρμενίων από το Νικηφόρο Φωκά (στους οποίους οφείλεται και το όνομα Αρμένοι ), δείχνουν τη διαχρονική συνέχειά του οικισμού . Από τον αρχαιολόγο +Μανόλη Μπορμπουδάκη επίσης, αναφέρεται η ύπαρξη μια ακόμη παλαιοχριστιανικής βασιλικής κάτω από την εκκλησία της Παναγίας στα νότια, επίσης σε μικρή απόσταση από τις πηγές, η οποία υπέστη κάποιες καταστροφές κατά την ανακαίνιση της νεότερης εκκλησίας. Άρα αναφερόμαστε σε ένα τουλάχιστον παλαιοχριστιανικό οικισμό καθόλου ασήμαντο, μέσα στους Αρμένους.
Στο χώρο της προτεινόμενης επένδυσης βρισκόταν ο ιστορικός “πλάτανος του Μπουρνάζου” κάτω από τον οποίο πραγματοποιήθηκε η “Κρητική Συνέλευση” στις 22 Μαϊου 1822 και υπογράφηκε από τους Κρητικούς το Σύνταγμα της Επιδαύρου και η “Συνέλευση των Κρητών” το 1897 με την ηγετική παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο πλάτανος βέβαια κάηκε και σήμερα μια πλάκα θυμίζει την ιστορικότητα του χώρου, η απόδοση τιμής όμως στα γεγονότα δεν εξαλείφεται. Ο χώρος ΕΙΝΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ.
Δεν θα σχολιάσω τις μέχρι σήμερα ευθύνες και παραλείψεις του Κράτους, της Αυτοδιοίκησης, αλλά και των κατοίκων, που επέτρεψαν την απαράδεκτη χρήση του άμεσου χώρου των ζωτικών αυτών πηγών, χωρίς ουσιαστικά, ή με ανεπαρκή μέτρα προστασίας και υγιεινής, ή την αγνόηση της ιστορικότητάς του . Ανεξάρτητα με το φερόμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς, θα έπρεπε προ πολλού να είχαν γίνει οι ενέργειες, που προβλέπονται. Ας το “καταπιούμε” όμως, σαν μια γενικότερη πολιτική διαχείρισης των χώρων μέχρι σήμερα. Όμως αυτό μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, όπως ισχύει και για πολλές άλλες ανάλογες παραλείψεις του παρελθόντος, ακόμη και αν δεν έμπαινε το πρόσφατο θέμα της επένδυσης.
Ποια είναι η λύση σήμερα; Η τήρηση των νόμων:
-Οριοθέτηση του ρέματος, που ξεκινά από τις πηγές και τήρηση των αποστάσεων από τις όχθες του, όπως προβλέπεται από τη σχετική Νομοθεσία. Ό,τι ανήκει στο Κράτος, ανήκει στο Κράτος, ό,τι ανήκει στον ιδιώτη, στον ιδιώτη, χωρίς “πολλά-πολλά”.
-Τήρηση των περιβαλλοντικών όρων από όλους όσοι εμπλέκονται με ιδιαίτερη αυστηρότητα εξαιτίας της γειτνίασης με τις ιδιαίτερα πολύτιμες πηγές νερού και εξασφάλιση της ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ τους από οποιαδήποτε επέμβαση στον ιδιωτικό χώρο, που απομένει.
-Έλεγχος από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, ανεξάρτητα αν ο χώρος είναι κηρυγμένος ως Αρχαιολογικός, για την επιβολή των όρων προστασίας πιθανών αρχαιοτήτων.
-Αναφορά στην Εφορεία Νεότερων Μνημείων για χαρακτηρισμό του χώρου ως “Ιστορικού Τόπου”, μια και τα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν εκεί, είναι ιδιαίτερης σημασίας.
-Ο Δήμος και οι κάτοικοι καλώς ξεκίνησαν τις δικαστικές διαδικασίες αμφισβήτησης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, που θα πρέπει να τις συνεχίσουν, ώστε να διευκρινιστεί η κατάσταση.
-Αν παρ’ ελπίδα υπάρξει αντίθετη προς το κοινό συμφέρον απόφαση, λόγω μακροχρόνιας (και με καλή πίστη θα έλεγα) διαχείρισης του χώρου από ιδιώτες, τότε να προχωρήσει ο Δήμος και το Κράτος στη διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης του χώρου για “λόγους Δημόσιου Συμφέροντος” (προφανείς στην εποχή που ζούμε με τις επικείμενες συνέπειες μάλιστα της κλιματικής αλλαγής).
-Να προχωρήσουν Δήμος και ΟΑΚ στην ουσιαστική εξυγίανση της πηγής αυτής και όλων των πηγών των Αρμένων και του Στύλου από οποιεσδήποτε βλαπτικές για το πολύτιμο νερό χρήσεις, καλύπτοντας τα μεγάλα κενά του παρελθόντος από μια παραδοσιακή (θα έλεγα και καλόπιστη) κατάσταση διαχείρισης των χώρων μέχρι σήμερα. Οι πρόσφατοι καθαρισμοί από το Δήμο είναι στη σωστή κατεύθυνση και νομίζω πως έδειξαν πολλά.
Η σημασία και η αξία του αντικειμένου προστασίας είναι μεγάλη και θα ΄πρέπει να αναδειχτεί ο Δημόσιος και ιδιαίτερα ευαίσθητος χαρακτήρας του πάνω από οποιοδήποτε ιδιωτικό συμφέρον, αν δεν θέλουμε αύριο-μεθαύριο να “κτυπούμε τις κεφαλές μας”.